Jakie właściwości ma kakao i dlaczego warto je spożywać?
Kakao – kto z nas go nie lubi? Picie brązowego napoju kojarzy nam się z dzieciństwem, a zawierająca je czekolada jest dla wielu z nas ulubionym przysmakiem. Kakao jest nie tylko smaczne, ale też zdrowe. Trudno dziś wyobrazić sobie życie bez niego, mimo że tak naprawdę wcale nie tak długo gości w Europie.
Zanim Krzysztof Kolumb przywiózł kakao do Europy, znane było już Majom i Aztekom. Na naszym kontynencie jego popularność wzrosła tak naprawdę dopiero w XIX wieku. Ziarno kakaowe to tak właściwie nasiona kakaowca – drzewa pochodzącego z lasów tropikalnych. Z nasion tych uzyskuje się nie tylko proszek kakaowy, ale też masło kakaowe i masę kakaową.
Dowiedz się:
- jakie są właściwości kakao,
- jakie kakao jest najzdrowsze,
- jak wpływa na umysł i urodę,
- czy kakao jest afrodyzjakiem,
- jakie są przeciwskazania do spożywania kakao.
Drogocenne właściwości kakao
Ziarna kakao zawierają wiele witamin i minerałów. Mają one wysoką zawartość magnezu i żelaza, ale też wapń, fosfor, potas czy cynk. Wśród witamin w nim zawartych są takie witaminy jak A, C, E czy witaminy z grupy B. Naturalne kakao jest bogatym źródłem białka i tłuszczów.
A jakie są właściwości kakao? Jest ono przede wszystkim dobrym źródłem przeciwutleniaczy, czyli antyoksydantów. Substancje te słyną ze wspierania naturalnych mechanizmów obronnych komórek człowieka i zapobiegania wielu chorobom. Ważną grupą antyoksydantów w kakao są polifenole. Mogą one stanowić nawet kilkanaście procent masy suszonego ziarna kakaowca. Właściwości polifenoli są zdecydowanie warte uwagi. Różne badania kliniczne pokazują, że część polifenoli zawarta w kakao ma korzystny wpływ na naczynia krwionośne. Czy kakao leczy? To zbyt daleko idący wniosek, jednak samo kakao jest też badane pod kątem zapobiegania nowotworom, cukrzycy czy chorobom serca. Cukrzyków zainteresuje na pewno fakt, że kakao ma niski indeks glikemiczny.
Najzdrowsze rodzaje kakao
W sklepach znajdziemy dzisiaj kakao w różnych formach. Jakie kakao jest najzdrowsze? Najzdrowsza są kruszone ziarna kakao. Taka forma nie została poddana obróbce termicznej, nie dodano do niej cukru ani innych dodatków. To po prostu wysuszone, oczyszczone, uprażone i rozgniecione ziarno kakaowca. To najlepszy wybór, jeśli zależy nam na właściwościach prozdrowotnych. Takie kakao jest zaliczane do superfood, czyli wartościowej naturalnej żywności, która jest bogata w cenne składniki odżywcze.
Inne spożywcze formy kakao to kakao w proszku i czekolada. Najczęściej spotykamy kakao niskotłuszczowe (zawiera 8-15% tłuszczu), ale dostępne jest również kakao pełnotłuste i tłuste. Ważne, aby wybierać kakao z dobrym składem, bez cukru, mąki czy mleka. Jeśli chodzi o czekolady, najlepiej wybierać czekolady gorzkie, które zawierają nawet powyżej 90% kakao. Lubiane przez wielu z nas czekolady mleczne to niestety tylko około 20-30% kakao, a znaczna część takiej czekolady to nic innego, jak biały cukier. Zamiast pozytywnie wpływać na zdrowie, może zadziałać wręcz odwrotnie.
Zastosowanie ziaren kakaowca
Surowe ziarna kakao można jeść w naturalnej postaci, jednak dla wielu osób ich smak będzie zbyt gorzki. Mogą go tak odczuwać zwłaszcza osoby, które nie są przyzwyczajone do jedzenia gorzkiej lub deserowej czekolady, a znają czekoladę mleczną, w której zawartość kakao jest stosunkowo niska. Ziarna są jednak świetnym (i przede wszystkim bardzo wartościowym) dodatkiem do wielu potraw. Można nimi posypywać owsianki czy desery, można je dodawać do lodów, jogurtu, wypieków czy musli. Ich mocno czekoladowy smak idealnie komponuje się z kawą.
Znane nam wszystkim kakao w wersji proszku kakaowego jest ważnym składnikiem wielu wypieków. To tak zwane gorzkie kakao – właściwości tego produktu również są warte uwagi. Trudno sobie wyobrazić, z ilu znakomitych przepisów musielibyśmy zrezygnować, gdyby zniknęło. W takiej formie (i oczywiście w formie czekolady) zapewne spożywamy go najczęściej, każdy z nas zna też na pewno napój złożony z kakao i mleka. Takie kakao do picia jest proste i szybkie w przygotowaniu. Do jego przyrządzenia wystarczy kakao i mleko, ale napój można wzbogacić, dodając do niego na przykład miód czy cynamon.
Wpływ kakao na urodę i umysł
Kakao jest uważane za produkt pozytywnie wpływający na urodę. Wszystko to za sprawą przeciwutleniaczy i ich zdolności zwalczania wolnych rodników, które przyspieszają proces starzenia. Zneutralizowane wolne rodniki to zatem młodziej wyglądająca skóra.
Jednak pozytywny wpływ na urodę nie ogranicza się tylko do spożywania kakao. Zastosowanie kakao jest dużo szersze. Często jest ono stosowane w kosmetykach i przy zabiegach kosmetycznych. Maseczki z jego dodatkiem korzystnie wpływają na cerę, a masło kakaowe cenione jest w kosmetykach do całego ciała, szczególnie w sezonie letnim (doskonale regeneruje przesuszoną skórę). Kakao może być również używane do pielęgnacji ciemnych włosów.
A co z wpływem kakao na umysł? Nie bez powodu uważa się, że czekolada pomaga w nauce. Antyoksydanty w nim zawarte mogą mieć dobry wpływ na pamięć. Duże znaczenie ma tu też zawartość magnezu, który poprawia komunikację między neuronami, co z kolei przekłada się na lepszą pamięć i koncentrację. Jeśli zależy nam jednak na magnezie i jeśli chcemy, żeby czekolada rzeczywiście pomagała w nauce, powinniśmy wybierać czekolady, które zawierają powyżej 80% kakao. Surowe kakao i inne naturalne produkty wspierające koncentrację to dobry wybór w okresach intensywnej nauki czy pracy.
Kakao jako afrodyzjak
Czy kakao jest afrodyzjakiem, czyli substancją, która wzmacnia popęd seksualny? Rzeczywiście, często kakao bywa uważane za naturalną substancję, wpływającą na życie seksualne. Przyczyną tego są zawarte w nim witaminy i minerały wpływające dobrze na układ nerwowy. Za afrodyzjak bywa też uznawana czekolada, zwłaszcza ta o wysokiej zawartości kakao.
Kakao jest nazywane afrodyzjakiem również ze względu na zawartość anandamidu, czyli hormonu, który działa podobnie do hormonu szczęścia. Jeśli po zjedzeniu czekolady czujemy się lepiej, wcale nie jest to złudzenie.
Przeciwwskazania do spożywania kakao
Kakao jest bardzo zdrowym produktem, ale niestety nie wszyscy mogą go spożywać i korzystać z jego dobroczynnych właściwości. Bez względu na to, czy chodzi o wyroby, czy o samo surowe kakao, przeciwwskazaniem jest na pewno alergia na kakao. Objawy takiej alergii to szczególnie problemy skórne, ale także dolegliwości związane z układem oddechowym i pokarmowym.
Kolejne przeciwwskazanie jest związane z tym, że kakao zawiera dwa alkaloidy, które działają pobudzająco – teobrominę i kofeinę. Osoby, na które kofeina nie działa korzystnie, powinny również uważać z kakao. Jego wpływ może być podobny, co filiżanki kawy. Kiedy najlepiej pić kakao, jeśli kofeina działa na nas pobudzająco? Zdecydowanie warto to robić rano i do południa. Wypicie kakao późnym popołudniem może być w tym wypadku przyczyną problemów ze snem.
Kakao, które wiele osób pije z cukrem, jest dość kalorycznym napojem. Powinny to brać pod uwagę osoby, które starają się zredukować wagę lub pilnować liczby zjadanych kalorii. To też odpowiedź na pojawiające się często pytanie, ile można pić kakao dziennie. Weźmy pod uwagę nasze indywidualne zapotrzebowanie kaloryczne. Dodatkowo, jeśli mamy problemy z zaparciami, zbyt duża ilość kakao w diecie może nasilać dolegliwości z tym związane.
Czy kakao jest zdrowe dla zwierząt? Właściciele psów zapewne o tym wiedzą, ale warto też zaznaczyć, że zarówno samo kakao, jak i czekolada mogą być niebezpieczne dla psów. Nie powinniśmy więc zostawiać czekolady w ich pobliżu.
Kakao zamiast kawy
Jak już wspomnieliśmy, kakao ma właściwości pobudzające i może dodawać energii. Zatem czy można pić codziennie kakao? Czy może być ono pite zamiast kawy? Jeśli tylko nie ma ku temu indywidualnych przeciwwskazań, można nawet codziennie pić kakao. Wartości odżywcze i kaloryczność będą się różniły w zależności od tego, jak mocne kakao przygotujemy i czy zdecydujemy się je dosłodzić. Kubek kakao może z powodzeniem zastąpić kawę, ale może być też zdrowym przysmakiem, który zaspokoi naszą chęć na słodycze. Będzie to zdecydowanie lepszy wybór niż słodkie batoniki o kiepskim składzie.
Dlaczego warto pić kakao? Na pewno dla przyjemności! Picie czy jedzenie kakao to jednak nie tylko przyjemność. Choć często to właśnie z tego powodu gości ono w naszej diecie, to ma też właściwości, które dobrze wpływają na zdrowie całego organizmu. W sklepach znajdziemy kakao w różnych formach, jednak warto wybierać prawdziwe kakao, które możemy wykorzystać na wiele sposobów. Zwracajmy uwagę na skład, który nie powinien zawierać cukru i sztucznych dodatków. Jako przekąskę czy dodatek do słodkich dań wybierajmy najzdrowszą formę kakao, czyli surowe ziarna kakaowca. Właściwości tej przekąski sprawiają, że warto po nią sięgnąć na przykład w okresie, gdy zależy nam na dobrej pamięci i koncentracji.
Bibliografia:
Joanna Kobus-Cisowska i in., Ocena aktywności przeciwutleniającej prób kakao dostępnego na rynku, w: Probl Hig Epidemiol, 2014, 95 (1).
Magdalena Węglarz i in., Znaczenie czekolady w prewencji chorób sercowo-naczyniowych, Folia Cardiologica Excerpta, 2011, 6 (2).
Marlena Matysek-Nawrocka, Paulina Cyrankiewicz, Substancje biologicznie aktywne pozyskiwane z herbaty, kawy i kakao oraz ich zastosowanie w kosmetykach, w: Postępy Fitoterapii, 2016, 17 (2).
Monika Krotki, Beata Stoparczyk, Właściwości przeciwutleniające kakao w zapobieganiu chorobom układu krążenia, w: Postępy Fitoterapii, 2009, 1.
Piotr Ławrowski, Jak rozróżniać ziarna kakaowca?, w: Świat czekolady. Cukiernictwo i piekarstwo, 2018, 5.