Jak i gdzie rosną orzechy makadamia?
Choć na półkach naszych sklepów pojawiły się już jakiś czas temu, zwracając uwagę swoim wizualnym podobieństwem do popularnych w Polsce orzechów laskowych, to wciąż dla wielu osób tajemnicą pozostaje, jak rosną orzechy makadamia, jak smakują i w jaki sposób trafiają do naszych domów. Dziś opowiemy więcej o pochodzeniu orzechów makadamia, aby pytania „jak i gdzie one rosną?” nie były już dla nikogo nierozwiązywalnymi zagadkami.
Spis treści:
Orzechy makadamia – informacje wstępne
Orzechy makadamia – pochodzenie
Gdzie rosną orzechy makadamia?
Orzechy makadamia – jak rosną?
Orzechy makadamia – informacje wstępne
Zanim przejdziemy do tematu pochodzenia orzechów makadamia, warto na początek nieco bliżej poznać te wciąż egzotyczne dla nas owoce. Bowiem to, gdzie orzechy makadamia rosną i jak ten proces dokładnie przebiega, jest równie ważne, co informacje o ich smaku czy wartościach odżywczych.
Mamy też kilka ciekawostek – np. to, że 4 września jest Narodowym Dniem Orzechów Makadamia (ang. National Macadamia Nut Day) lub to, że pod żadnym pozorem nie wolno orzechów makadamia podawać psom, gdyż są dla nich toksyczne i mogą wywoływać u nich osłabienie oraz problemy z poruszaniem.
Za to dla ludzi owoce drzewa makadamia są prawdziwym dobrodziejstwem! Dostarczają witamin, błonnika, magnezu, wapnia oraz innych cennych składników i minerałów, dzięki czemu mogą korzystnie wpływać na redukowanie poziomu cholesterolu we krwi, kontrolę masy ciała oraz opóźnianie procesów starzenia.
Są zdrowe, smaczne i – obecnie – bardzo łatwo dostępne. Właśnie dlatego tak mocno kochamy orzechy makadamia.
Orzechy makadamia – pochodzenie
Skąd się biorą orzechy makadamia? Z drzew makadamia należących do rzędu srebrnikowców. Ich odkrycie przypisuje się dyrektorowi ogrodów botanicznych w Brisbane (Australia), Walterowi Hillowi, który dokonał tego w 1857 roku.
Ćwierć wieku później, za sprawą angielskiego inwestora i hodowcy roślin, Williama Herberta Purvisa, nasiona makadamia trafiły na Hawaje, dając początek rozwojowi upraw drzewa w tym rejonie świata. Do dziś to właśnie głównie z Hawajami kojarzy się w Stanach Zjednoczonych pochodzenie orzechów makadamia.
A skąd wzięły one taką nazwę? Za historią nazwy popularnych orzechów makadamia kryje się… opowieść o przyjaźni. Jej nadanie zawdzięczamy wspomnianemu wcześniej Walterowi Hillowi oraz niemieckiemu botanikowi, nazywanemu „ojcem australijskiej botaniki”, Ferdinandowi von Muellerowi. Chcąc uhonorować przedwcześnie zmarłego przyjaciela, Johna Macadama, mężczyźni nadali nowo poznanemu drzewu nazwę właśnie na jego cześć.
Kim był John Macadam, którego uhonorowano w tak wyjątkowy sposób? Szkocko-australijskim chemikiem, naukowcem, wykładowcą oraz politykiem. Poniósł śmierć na morzu, we wrześniu 1865 roku, mając zaledwie 38 lat.
Gdzie rosną orzechy makadamia?
Choć drzewa makadamia pochodzą z Australii (gdzie wciąż rosną dziko) i zyskały wielką popularność na Hawajach, to dziś ich orzechy uprawia się również w innych rejonach świata, m.in. Afryce Południowej, na Nowej Kaledonii oraz na indonezyjskiej wyspie Celebes (obecnie Sulawesi).
Wysokie ceny owoców drzewa makadamia oraz zwiększony popyt na te zdrowe i smaczne orzechy, sprzyjają coraz większej ich popularności wśród plantatorów na całym świecie. Dlatego też coraz więcej upraw makadamia znajdziemy w Chinach, Gwatemali, Wietnamie czy Malawi.
Kupując orzechy makadamia w Polsce (gdzie, tak przy okazji, ich uprawa na dużą skalę byłaby niemożliwa), warto zwrócić uwagę na pochodzenie owoców oraz ich cenę. Ta waha się od około 90 zł za kilogram orzechów pochodzących z Wietnamu do około 170 zł – za owoce importowane z Republiki Południowej Afryki.
Orzechy makadamia – jak rosną?
Wiesz już, w których zakątkach świata spotkasz uprawy drzewa makadamia, ale kolejnym interesującym faktem jest to, jak w ogóle rosną orzechy makadamia. Czy zbiera się je bezpośrednio z drzewa? Jak wyglądają zanim trafią do konsumentów? Albo: co wyjątkowego jest w ich skorupce? Już teraz możesz się tego dowiedzieć!
Drzewa makadamia są wiecznie zielone i wieloletnie, potrafią osiągać wysokość nawet 20 metrów i potrzebują szczególnych warunków glebowych i klimatycznych do uprawy. Obecnie znamy dziewięć gatunków drzew makadamia, ale tylko kilka z nich wykorzystuje się do upraw komercyjnych (ze względu na jadalność ich owoców).
Tym, co wyróżnia orzechy makadamia spośród innych, jest ich skorupka. Tak twarda, że przebija twardością nawet skorupę kokosa! Dlatego też w sklepach kupujemy przede wszystkim łuskane orzechy makadamia, gdyż obranie ich wymaga odpowiedniego sprzętu.
Zanim jednak orzechy zostaną zebrane, drzewa muszą urosnąć i zakwitnąć, co może im zająć nawet dziesięć lat. Same zbiory odbywają się rzadko – zaledwie kilka razy do roku – i polegają głównie na otrząsaniu drzew i zbieraniu opadłych orzechów.
Poziom skomplikowania tego procesu oraz fakt, jak długą drogę muszą przebyć gotowe do spożycia orzechy makadamia, zanim trafią na półki europejskich sklepów, jest jednym z czynników uzasadniających ich wysoką cenę.
Ponieważ jednak nie spożywamy orzechów kilogramami każdego dnia, niewielkie ich ilości (np. pakowane po kilkaset gramów), nie będą tak odczuwalne w naszym codziennym budżecie, a korzyści zdrowotne, jakich mogą nam dostarczyć, są wartością nie do przecenienia.
Dlatego też jedzmy orzechy – i te z bliskich nam geograficznie rejonów, i pyszne orzechy makadamia rosnące w egzotycznych zakątkach świata.
Źródła:
Prevendar Crnić A., Šantek E., Šuran. J, Foodstuffs toxic to dogs: macadamia nuts and onions, [w:] Veterinarska stanica 49.2 (2018): 117-122.
Morski N., The History of the Macadamia Nut, [w]: Wholesale nuts and dried fruit [dostęp: 19.09.2022].
Jaffré T. i inni, Macadamia neurophylla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 13.02.2021].
The European market potential for macadamia nuts, [w:] CBI. Ministry of Foreign Affairs [dostęp: 19.09.2022].
So you want to grow your own macadamia tree? Here are 6 things you should consider, [w:] Australian Macadamias [dostęp: 19.09.2022].
Kulik K., Waszkiewicz-Robak B.: Orzechy jadalne jako źródło składników bioaktywnych, [w:] Karwowska M., Gustaw W. (red.): Trendy w żywieniu człowieka, 2015, Kraków, Wydawnictwo Naukowe PTTŻ.
Ros E.: Health benefits of nuts consumption. Nutrients, 2010, 2(7), 652-682
Ciemniewska-Żytkiewicz H., Krygier K., Bryś J.: Wartość odżywcza orzechów oraz ich znaczenie w diecie, [w:] Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, nr. 1/2014, 90-96.